KIŞ AYLARININ VAZGEÇİLMEZİ BOZA…

Boza darıdan yapılan koyu bir kıvamı olan açık bal rengi, besleyici ve ferahlatıcı bir içecektir. İçinde çok az miktarda alkol bulunur. Eskiden ülkemizde daha çok tanınır, çok sevilip içilir, kış geceleri evlerde toplanılarak boza sohbetleri yapılırdı. Hala bozanın popülaritesi devam etmektedir ve birçok bölgede çokça tüketilmektedir.

Boza yapmak için önce darı değirmende öğütülür, kepeği çıkarılır, kazanda kavrulur. Bir miktar suyla koyuca pişirilir sonra elekten geçirilerek öz haline getirilir. Bu hale gelen boza, eski boza veya hamur mayası ile mayalandırılarak serin bir yere bırakılır. İçilmeden önce de ekşimesini sağlamak için içine bir miktar şeker katılır. Soğuk tutulmazsa boza dört günden fazla dayanmaz. Bakır bozayı bozabileceği için boza güğümler içinde saklanmaz mermer küpler veya cam sürahiler içinde saklanır cam bardaklarla içilir. Başka ülkelerde boza yerin başlıca ürününe göre mısır, arpa, çavdar, yulaf, buğday, karabuğday, arnavut darısı vs. gibi tahılların unu, bazen pirinç ve ekmek, nadir olarak da kenevir unu ve karamuktan yapılır. Bozanın çok eski bir geçmişi vardır. Eski Mısır’da gene çok eski çağlarda Yakın Doğu memleketlerinde darıdan boza yapılırdı.

Türkiye’de genellikle darıdan yapılan boza, başka ülkelerde yapıldığı yerin başlıca ürününe göre mısır, arpa, çavdar, yulaf, buğday, kara buğday, Arnavut darısı, gernik gibi tahılların unu, bazen da pirinç ve ekmek, nadir olarak da kenevir unu ve karamuk mayalandırılarak yapılır.

Boza, Mısır ve Kuzey Afrika sahilleriyle Akdenizli tüccar gemiciler aracılığıyla batıya, Hazar Denizi güneyinden doğuya, Asya içlerine ve Çin’e; İran ve Afganistan’a, Kafkaslar’ dan kuzeye, Volga havzasına doğru geniş bir coğrafyaya yayılır.

Evliya Çelebi 17. yüzyıl ortalarında İstanbul’da 300’den fazla bozacı dükkânının bulunduğunu, bu dükkânlarda 1100 kadar bozacının çalıştığını aktarmıştır. Osmanlı’da fazla mayalandırılarak, içine afyon katılan bozahanelerin, 19.yüzyıla doğru ortadan kalktığı biliniyor. Bozanın faydaları İçerdiği aktif mayalar sayesinde emziren annelerde süt yapımını artırır. Nitrozamin gibi kanserojen maddelerin vücuttaki oluşumunun önlenmesine yardımcı olur. İçerdiği aktif mayalar ve faydalı bakteriler sayesinde probiyotik etkisi vardır. Gribal enfeksiyon gibi, birçok enfeksiyona karşı bünyeyi dirençli kılar, yararlı bakterilerle vücuttaki direncin güçlenmesini sağlar.

Zengin protein ve B vitamini içeriği nedeniyle enerji ihtiyacı fazla olan kişiler, gebeler ve sporcular için çok faydalıdır. Bozanın mayalanması sırasında oluşan laktik asit, hazmı kolaylaştırmada çok yardımcıdır. İçerdiği laktik asit nedeniyle bağırsak florasını düzenleyici role sahiptir. Mide bezlerinin faaliyetlerini olumlu yönde etkiler. B kompleksi vitaminleri içerdiğinden beslenmede önemli role sahiptir. Zihin açıcı ve sinirleri dinlendirici etkisi vardır. Karbonhidrat ve proteinin yanı sıra birçok besin öğesini içerdiğinden besleyici özelliği nedeniyle “sıvı ekmek” olarak anılır.

Bir bardak bozanın sarı leblebi ve tarçınla eşlik ettiği sıcak sohbetleriniz olması dileğiyle sağlıkla kalınız…